بومی‌گرایی، پساتوسعه‌گرایی و خروج جمهوری اسلامی از گفتمان توسعه

author

  • حسین علی‌پور استادیار گروه مدیریت دولتی، مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران
Abstract:

رویارویی سنت و تجدد، نزاع‌هایی را در جامعۀ ایران پدید آورده که نتیجۀ آن، بحران هویت دردورۀ معاصر ایران بوده است. این بحران هویت با ورود و گسترش اندیشۀ بومی‌گرایی در جامعۀ ایران جهتی ضدغربی و ضدتجدد به خود گرفت. در آغاز، چنین می‌نمود که گفتمان اسلام‌گرایی می‌تواند با جمع زدن میان سنت و تجدد، جدال میان آنها را حل کند، اما تجربۀ پس از انقلاب مؤید این تصور نیست. بومی‌گرایی و نقد توسعه، با موضعی تجددستیزانه، پایه‌های گفتمان توسعه در جمهوری اسلامی ایران را تشکیل داده‌اند. اولی، اگرچه زمینۀ شکل‌گیری‌اش کاملاً مدرن است، در پی وارد کردن محتوای سنتی و اصیل، اغلب با مایه‌های مذهبی در معنای توسعه است و دومی، با الهام از متفکران غیرسنتی و اغلب غربی و پست‌مدرن، به‌دنبال نفی و طرد مدرنیته و کنار زدن مفهوم رایج توسعه است، تا فضای بازتری را برای محتوای سنتی این گفتمان بگشاید. علاوه بر این، در گفتمان جمهوری اسلامی، به‌عنوان گفتمان مسلط بعد از انقلاب، دال‌های متعدد و ناهمسازی از گفتمان‌های سنتی و متجدد، جای گرفته‌اند که به‌دلیل عدم مفصل‌بندی محکم این اجزا، بار دیگر موجبات فعال شدن جدال سنت در برابر تجدد را در درون این گفتمان ایجاد کرده است. اما با گسترش ارتباطات و ورود امواج سهمگین لیبرال‌دموکراسی غربی، و جهانگیر شدن آرمان‌ها و اهداف آن، مدتی است که بی‌قراری‌هایی در این گفتمان نمودار شده است که تلاش می‌شود با برخی مداخلات هژمونیک برطرف شوند. یکی از این مداخلات هژمونیک، طرح «گفتمان پیشرفت و عدالت» و «الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت» است که می‌توان آن را به معنای اعلام خروج رسمی جمهوری اسلامی از گفتمان توسعه (که از سال‌ها پیش نقد آن آغاز شده بود)، قلمداد کرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

راهکار خروج از چالش سنت و تجدد؛ گفتمان جمهوری اسلامی امام خمینی(ره)

راهکار خروج از چالش سنت و تجدد؛ گفتمان جمهوری اسلامی امام خمینی(ره) حجت اله بهرکشکول[1]- دکتر علیرضا گلشنی[2]- دکتر احمد آذین[3] چکیده: رابطه سنت و تجدد بیش از یک قرن است که به مناقشه­ای بزرگ در تاریخ ایران و به یکی از چالش­های اساسی بر سر راه توسعه و نوسازی کشور از جنبه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تبدیل شده است و به این دلیل به دنبال ارائه راهکار خروج از چالش سنت و تجدد برآمد...

full text

از گفتمان انقلاب اسلامی تا گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی

یکی از پیامدهای مهم انقلاب اسلامی و شاید یکی از چشمگیرترین تحولاتی که دوران پساانقلاب را از دوران پیش از آن متمایز می­کند سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. برخی حتی ممکن است تا جایی پیش روند که بگویند سیاست خارجی یکی از ارکان مهم هویت­بخش جمهوری اسلامی است و بر همین اساس، شاید بتوان آن را به درستی از کانون‌های مهم مطالعات پساانقلابی قرار داد. این مقاله تلاشی است در جهت فهم تأثیر تکوینی انقلاب اسلا...

full text

زبان قرآن و گفتمان فرهنگی جمهوری اسلامی

چکیده امروزه نقش‏ پیچیده و چندلایة زبان در ارتباطات و تعاملات فرهنگی و علمی در سطح بین‏الملل آشکار است. استعمار نیز بهره‏های بسیاری طی چند صد سال گذشته از این مقولة مهم برگرفته است. استعمارِ زبانی و فرهنگی سرفصلی مهم از تاریخ استعمار دیروز و امروز است. این در حالی است که اسلام خود دینِ زبانی است و تمدن آن نیز پایة زبانی و فرهنگی داشته است. زبان قرآن زبان مادری هیچ قومی نیست، بلک...

full text

تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

مقوله‌های «زن» و «عدالت جنسیتی» بسته به اینکه در چه حوزة گفتمانی قرار گرفته باشند، معانی و هویت‌های متفاوتی به‌خود می­گیرند که هریک به نوع خاصی از گفتمان بستگی دارند که به آن معنا و هستی بخشیده است. مقاله ‌حاضر، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که دولت‌های بعد از انقلاب اساساً چه رویکردی به مقوله «عدالت‌ جنسیتی» داشته‌اند؟ این مطالعه، به بررسی عدالت جنسیتی در دولت‌های بعد از انقلاب پرداخته است که...

full text

خروج امریکا از برجام و مقابله با راهبرد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران

مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چه زمینه‌ها و علت‌هایی را می‌توان برای خروج امریکا از توافق هسته‌ای ارائه کرد. بدون بررسی زمینه‌ها و عوامل مؤثری که در اتخاذ تصمیمات سیاست خارجی امریکا مؤثر است، نمی‌توان اقدام امریکا درزمینه خروج از برجام و آغاز جنگ اقتصادی بر ضد ایران را ریشه‌یابی کرد. در این مقاله، از «نظریه پیوستگی جیمز روزنا» سود جسته‌ایم. روزنا که در مدل‌های نظری تجزیه‌وتحلیل رفتار...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 49  issue 2

pages  453- 471

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023